اثبات الوصیه و مسعودی صاحب مروج الذهب

مشخصات کتاب

نویسنده:سید محمد جواد شبیری زنجانی

ناشر:بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود

پیش درآمد

نویسنده، در هنگام نوشتن مقاله ی نعمانی و کتاب غیبت، به بحث مشایخ نعمانی که رسید، با نام «علی بن حسین مسعودی» برخورد کرد. شناخت دقیق وی، نیازمند بررسی اتّحاد وی با صاحب مروج الذهب بود، لذا ضمیمه ای برای بحث در این موضوع در نظر گرفت، ولی گستردگی بحث، طرح کردن مستقل آن را ضروری ساخت، بدین سان، مقاله ی حاضر شکل گرفت.گفتنی است که این مقاله، علاوه برارتباطی که با نعمانی صاحب کتاب غیبت دارد، به بحث از مؤلِّف اثبات الوصیّه - که یکی از کهن ترین منابع مبحث امامت است و فصل پایانی آن به حیات امام عصرعلیه السلام اختصاص دارد - نیز می پردازد، لذا از دو زاویه، می توان آن را در شمار مباحث منبع شناسی مهدویّت جای داد.

آغاز سخن

علی بن حسین مسعودی، مورّخ نامداری است که کم تر پژوهنده ای را در حوزه تحقیقات اسلامی می توان یافت که نام وی و دو کتاب ارج مند مروج الذهب و التنبیه والاشراف را نشنیده باشد. فهرست آثار وی در رشته های گوناگون تاریخ، کلام، فرقه شناسی، اصول فقه، نشان از گستره آگاهی های وی می دهد. با این وجود، او، در عصر خود و مدّت ها پس از آن، چندان شناخته شده نبود. لذا ترجمه ی احوال شایسته ای از وی در آثار مورّخان و تراجم نگاران نیافتیم. نخستین بار، نام مسعودی، در فهرست ابن ندیم آمده، در این کتاب، به جز ویژگی های فردی وی، تنها دو جمله ذکر شده است: «هذا الرجل من أهل المغرب... مصنّف لکتب التواریخ و أخبار الملوک.» [1] سپس نام چند کتاب وی - که احیاناً با تحریف هم همراه است - دیده می شود. ابن ندیم، هیچ سخنی درباره ی گرایش مذهبی مسعودی ذکر